دفاع پایان نامه خانم محدثه خوشگفتار دانشجوی دکتری تخصصی رشته آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت
روز دوشنبه 15 بهمن ماه 1403 محدثه خوشگفتار دانشجوی دکتری رشته آموزش بهداشت و ارتقا سلامت از پایان نامه خود با عنوان "تدوین و ارزشیابی برنامه آموزشی مبتنی بر پروتکل نقشه نگاری مداخله(IM)در بهبود مهارت ارتباط بین حرفه ای و ارتباط با بیمار در تیم مراقبت بهداشتی دیابت در اصفهان " به راهنمایی خانم دکترمریم عمیدی مظاهری و مشاورین خانم دکتر زمانی، خانم دکتر خراسانی و آقای دکتر طراحی دفاع نمودند.
چکیده مقدمه: ارائه دهندگان خدمت با برقراری ارتباط موثر با بیمار و همکاران خود، نقش کلیدی در ارائه خدمت و بهبود سلامت بیمار دارند. ارائه دهندگان خدمت به علت تماس مستمر با مراجعان مخصوصا بیماران دارای بیماری مزمن مثل دیابت که مراجعه مکرر به مراکز بهداشتی دارند، با داشتن تعامل و ارتباطات مؤثر به صورت مستقیم به انتقال اطلاعات و آموزش بیماران میپردازند. با این وجود اطلاعات ارایه دهندگان خدمات در زمینه مهارت‌های ارتباطی درحد ضعیف و متوسط گزارش شده و نیاز به ارتقای مهارت‌های ارتباطی آنها در جهت تاثیرگذاری بر وضعیت جسمی و روحی بیماران، احساس می‌شود. این مطالعه با هدف تدوین و ارزشیابی یک مداخله آموزشی مبتنی بر پروتکل نقشه نگاری مداخله(IM) در بهبود مهارت ارتباط بین حرفه ای و ارتباط با بیمار در تیم مراقبت بهداشتی دیابت در اصفهان انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه از رویکرد نقشه نگاری مداخله (Intervention Mapping Protocol) استفاده شد که شامل شش گام برای طراحی برنامه آموزشی مبتنی بر پروتکل IM بود. درگام اول، با مشارکت پرسنل بهداشتی، متخصصان آموزش بهداشت و مرور سیستماتیک متون علمی، وضعیت مهارت ارتباطی با بیمار و ارتباط بین حرفه ای و تعیین‌کننده‌های اصلی آن شناسایی شد. درگام دوم؛ تعیین‌کننده‌ها و اهداف تغییر برنامه مهارت ارتباطی ترسیم شد. طی گام سوم؛ ایده‌های برنامه آموزشی، روش‌های نظری مناسب و قابل کاربرد برای بیشترین تاثیرگذاری انتخاب شدند. درگام چهارم؛ اجزا و مواد برنامه انتخاب شد و توسط تیم تحقیق مورد ارزیابی قرار گرفت. طی گام پنجم؛ برنامه ریزی اجرای برنامه مداخله مهارت ارتباطی انجام شد. در نهایت درگام ششم؛ جهت برنامه ریزی ارزشیابی براساس یافته‌های گام‌های قبل یک ابزار سنجش مهارت ارتباط بین حرفه ای تدوین شد. پس از سنجش روایی صوری و محتوی ابزار، روایی سازه با استفاده از فاکتور آنالیز مورد سنجش قرار گرفت. پایایی درونی و بیرونی ابزارها به ترتیب با استفاده از روش آلفای کرونباخ و آزمون – باز آزمون محاسبه شد. جهت ارزیابی تاثیر مداخله آموزشی؛ شبکه بهداشت شماره یک و دو زیر مجموعه معاونت بهداشتی استان اصفهان به شیوه تصادفی به دو گروه مداخله وکنترل تخصیص داده شدند، سپس مراکز بهداشتی به تصادف انتخاب و داده‌هاگردآوری شد. مداخله آموزشی تنها برای پرسنل بهداشتی گروه مداخله، با استفاده از نرم افزار کاربردی اپلیکیشن آموزشی تولید شده انجام گرفت. سپس بلافاصله و شش ماه بعد مداخله مجددا پرسنل بهداشتی هر دو گروه ابزارهای سنجش مهارت ارتباط بین حرفه ای و ارتباط با بیمار را تکمیل کردند. همچنین بیماران دیابتی مراجعه کننده به مراقبین سلامت پرسشنامه رضایت بیمار، تبعیت از درمان و مهارت ارتباطی پرسنل از دیدگاه بیمار را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS25تجزیه و تحلیل شدند P-value .کمتر از 05/ 0 از لحاظ آماری معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج مطالعه در قالب شش گام پروتکل IM ارائه شده است. بر اساس مرور متون، بحث گروهی پنل متخصصین و روانسنجی ابزار شش طبقه اصلی مهارت ارتباط بین حرفه ای (نگرش، احترام و اعتماد، شفافیت نقش، موانع درک شده، خودکارآمدی، رفتار ارتباطی) به دست آمد. اجزا و مواد برنامه آموزشی در قالب نرم افزار کاربردی اپلیکیشن آموزشی تولید شد. یافته های مطالعه نشان داد میانگین نمره هریک ازعوامل در قبل از مداخله در دو گروه مداخله و کنترل تفاوت معنادار آماری نداشتند(P-value≥0.05). اما بعد از مداخله آموزشی، مقایسه میانگین تغییرات عامل مهارت ارتباط بین حرفه ای و ارتباط با بیمار، در طول دوره مداخله بین دو گروه حاکی از تفاوت معناداری بود(P-value<0.05). تغییرات میانگین نمره خودکارآمدی، نگرش و رفتار ارتباطی درگروه مداخله بیشتر از گروه کنترل بود و این تغییرات در شش ماه بعد از مداخله نیز پایداری معنی داری داشت. تغییرات معنادار آماری در عامل های شفافیت نقش، احترام و اعتماد بلافاصه بعد از مداخله مشاهده گردید اما این تغییرات شش ماه بعد از مداخله پایدار نبود. رضایت بیماران بعد از مداخله آموزشی بر روی پرسنل بهداشتی، افزایش یافته بود اما تبعیت از درمان بیماران تغییر معنی داری نداشت.
نتیجه‌گیری: استفاده از رویکرد نقشه نگاری مداخله در راستای طراحی، اجرا و ارزشیابی مداخله آموزشی نقش موثری داشت. پس از مداخله آموزشی مهارت ارتباط بین حرفه ای و ارتباط با بیمار پرسنل بهداشتی افزایش یافته بود . برنامه مداخله آموزشی در قالب نرم افزار کاربردی موجب نهادینه‌کردن رفتار مهارت ارتباطی با بیمار و ارتباط بین حرفه ای شده بود.
کلیدواژه‌ها: پروتکل نقشه نگاری مداخله، مداخله آموزشی، پرسنل بهداشتی، مهارت ارتباط با بیمار، مهارت ارتباط بین حرفه ای
