دفاع پایان نامه خانم زهرا باقری دانشجوی کارشناسی ارشد سم شناسی محیط
دفاع خانم زهرا باقری دانشجوی کارشناسی ارشد سم شناسی محیط از پایان نامه خود با عنوان
" اندازه‌گیری مقادیر باقیمانده سموم منتخب ارگانوفسفره بر روی نمونه‌های برنج ایرانی و واردتی موجود در باز ایران و ارزیابی خطر مواجهه برای مصرف‌کنندگان "
مقدمه: برنج یکی از اقلام ضروری در الگوی غذایی جمعیت ایران به شمار می‌رود و به‌عنوان منبع اصلی دریافت کربوهیدرات در رژیم غذایی خانوارها مطرح است. درعین‌حال، کاربرد گسترده آفت‌کش‌های ارگانوفسفره برای کنترل آفات مزارع برنج، نگرانی‌هایی در خصوص باقیمانده این ترکیبات در محصول نهایی و اثرات احتمالی آنها بر سلامت مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است. هدف از این مطالعه، تعیین سطوح باقیمانده چهار آفت‌کش ارگانوفسفره منتخب (دیازینون، کلرپیریفوس، دیکلرووس و مالاتیون) در نمونه‌های مختلف برنج‌های ایرانی و وارداتی موجود در بازار ایران و ارزیابی ریسک سلامت ناشی از مصرف آنها بود
مواد و روش‌ها:
در این پژوهش 36 نمونه از پرمصرف‌ترین ارقام برنج داخلی (شامل 10 رقم برنج تولید داخل با 3 بار تکرار و 2 رقم برنج وارداتی با 3 بار تکرار) به‌صورت تصادفی از بازار ایران جمع‌آوری شد. نمونه‌ها پس از آسیاب و آماده‌سازی، با استفاده از استونیتریل، سولفید منیزیم و کلرید سدیم استخراج و به کمک دستگاه گاز کروماتوگراف مجهز به دتکتور طیف‌سنج جرمی (GC-MS) آنالیز شدند. ارزیابی ریسک با استفاده از شاخص‌های HQ و HI و به روش شبیه‌سازی مونت‌کارلو (۱۰ هزار تکرار) در محیط نرم‌افزار RStudio، مطابق با دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا (USEPA) انجام شد
یافته ها: نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی نشان داد که الگوی باقیمانده سموم ارگانوفسفره در برنج‌های مورد بررسی ناهمگون بوده و وابسته به نوع رقم، الگوی مصرف سموم و شرایط جغرافیایی است. میانگین کل میزان باقیمانده سموم دیکلرووس، دیازینون و کلرپیریفوس در نمونه‌های آنالیز شده به ترتیب 9/ 37،4/ 64 و 5/ 10 میکروگرم بر کیلوگرم بود. دیازینون بیشترین باقیمانده را داشت. در هیچ‌یک از نمونه‌ها آفت‌کش مالاتیون شناسایی نشد و در نمونه‌های برنج هندی نیز هیچ‌یک از آفت‌کش‌های منتخب یافت نشد. بر اساس محاسبات، تمامی مقادیر تخمین دریافت روزانه (EDI) به‌طور قابل‌توجهی کمتر از حدود مجاز بین‌المللی بودند. شاخص‌خطر غیرسرطان‌زایی(HI) برابر با 0036/ 0 و خطر سرطان‌زایی(CR) محاسبه شده برای سم دیکلرووس برابر با 5-10×14/2 بدست آمد که هر دو در محدوده ایمن قرار دارند.
نتیجه گیری:
بر اساس نتایج این مطالعه، دیازینون مهم‌ترین و شایع‌ترین آفت‌کش مورد استفاده در شالیزارهای کشور است و بیشترین میزان باقیمانده را در برنج‌های داخلی دارد، در حالی‌که مالاتیون دیگر جایگاهی در الگوی مصرف ندارد. اختلاف میزان باقیمانده سموم میان ارقام داخلی و عدم شناسایی آن درنمونه های برنج هندی بیانگر تفاوت در روش‌های کنترل آفات در مناطق و کشورهاست. نتایج ارزیابی خطر نشان داد که مصرف برنج‌های موجود در بازار ایران خطری از نظر سرطان‌زایی یا غیرسرطانی برای مصرف‌کنندگان ایجاد نمی‌کند. با این حال سهم برنج در مواجهه غذایی با سموم ارگانوفسفره نسبت به سایر منابع قابل‌توجه بوده و ضرورت پایش مستمر و منظم آن را برجسته می‌سازد.
کلیدواژه‌ها: برنج، سموم آفت‌کش، سموم ارگانوفسفره، ایران، ارزیابی خطر
:
